ديدگاههاى متفاوتى از
سيستم و مهندسى سيستم وجود دارد. عنوان تجزيه و تحليل و طراحى سيستم و
مهندسى سيستم از زمينه مهندسى برق گرفته تا مديريت كاربرد دارد. هر چند كه
در همه اين زمينه ها به يك علم با نگرشهاى مختلف اشاره مىشود. مقوله مفاد
اين كتاب در محدوده مهندسى سيستمهاى سازمانى - انسانى است. در واقع از
ديدگاه اين علم در اين محدوده، سيستمهاى مختلف داراى دو عامل مهم هستند، "سازمان" و "انسانها"، و به عبارت ديگر، "سازمانى از انسانها". تفاوت اصلى
اين ديدگاه با ديدگاه مهندسى سيستم در محدوده علوم سخت افزارى و
الكترونيكى، جايگاه انسانها است. انسان در اين نوع از سيستمها داراى نقش
اصلى است. و البته هرگز نمىتوان محدوده يك سيستم سازمانى - انسانى را به
رويه هاى ادارى و مديريتى محدود دانست و بر خلاف آنچه كه مورد تصور است،
اين سيستمها فقط به سيستمهاى ادارى محدود نمىشود. يكى از نقاط تمايز
ديدگاه علم مهندسى سيستم با علوم مديريت و علوم ادارى، در اين نقطه است.
توجه به سيستمهاى ادارى، اقتصادى، اجتماعى و حقوقى، بايد با ديدگاهى همه
جانبه و شمول صورت گيرد. سيستم يك سازمان شامل تمام ابعاد ادارى، اقتصادى،
تجارى، حقوقى و ... آن مىشود. حتى در ابعاد وسيعتر، سيستم يك كشور شامل
مجموعهاى از اين زير سيستمها است، كه در صورتى كه به شكل همه جانبه و محيط
ايجاد نگردد، باعث ناسازگارىها و تناقضات عمدهاى در فعاليتها مى
شود. علم
مهندسى سيستم، شامل تمام اين ابعاد مىشود و با ديدگاهى مستقل، به سيستم
نگاه مىكند. از ديدگاه اين علم، يك سيستم تجارى، يك سيستم حقوقى، يك سيستم
اقتصادى و يك سيستم ادارى، همه يك سيستم سازمانى - انسانى محسوب مى
شوند.
علومى نظير علم اقتصاد، علم حقوق، علم مديريت و نظاير آن، براى جامه عمل
پوشاندن به روشهاى خود، به علم مهندسى سيستم نياز دارند. به عبارت ديگر علم
اقتصاد مشخص مىكند كه در شرايط موجود، چه استراتژى و روشهائى بايد اتخاذ
شود. اما علم مهندسى سيستم مشخص مى كند كه چگونه سيستم را سازماندهى و
ايجاد نمود تا بتوان اين استراتژيها و روشها را
اجرا كرد و به اهداف از پيش تعيين شده دست يافت.
رشته هائى نظير مهندسى
نرم افزار، مهندسى صنايع و مديريت، به نوعى با اين علم سروكار دارند. هر
چند كه به نظر مىرسد وجود رشته مهندسى سيستم به صورت مستقل، يك امر اجتناب
ناپذير و ضرورى باشد.